XAVIER TOUBES
Toubes Vilariño, Xavier
( A Coruña, 10 de mayo de 1947 )
Biografía
A súa infancia transcorre en Galicia —coa que sempre manterá un forte vínculo—. En 1967 trasládase a Avilés para traballar de administrativo no Banco Exterior de España, traballo que continuará en Londres, ata 1974. Alí funda con Teresa Barro o Grupo de Traballo Gallego, e estuda cerámica no Goldsmiths College (1974-1977). Un ano despois, traballa no taller de cerámica Winchcombe Pottery (Gloucester) con Ray Finch, e a mediados dese mesmo ano trasládase cunha bolsa a Nova York para desenvolver un labor docente na Haystack Mountain School of Craft de Maine, onde colabora con Marilyn Dintenfass en cerámica escultórica. Ao seu regreso a España, reside no Seminario de Estudos Cerámicos de Sargadelos (1979-1980). En 1980 trasládase de novo a Estados Unidos, onde exerce como docente en diversas universidades ata 1993. Realiza o Master of Fine Arts no New York State College of Ceramic at Alfred University (1980-83). En 1989 impulsa a creación do European Ceramics Work Centre (ECWC) en Hertogenbosch (Holanda) que dirixe ata 1999. Posteriormente, trasládase definitivamente a Chicago, onde é profesor emérito de escultura cerámica no Art Institute. Participou como artista convidado en encontros cerámicos en Sargadelos e Nova York, e en numerosos seminarios, conferencias e talleres. A súa compañeira de vida é a artista americana Patricia Rieger. Entre as súas bolsas e premios, cabe destacar o Greater London Council (1975), bolsa do Ministerio de Cultura (1983), primeiro premio na Bienal Europea de Cerámica no Museu de Cerámica de Manises (1993), ou o Premio dá Crítica Galicia-Artes Plásticas (Vigo, 1995). Desde 1977 desenvolve unha actividade expositiva que lle leva a mostrar a súa obra en España, Europa, Estados Unidos ou Asia, e a súa obra intégrase en múltiples coleccións como Afundación, CGAC, ou a Fundación Coca Cola, Museum of Art& Design of NY, entre outras.
Artista multidisciplinar e viaxeiro de esencia nómade, é coñecido principalmente polo seu traballo escultórico coa cerámica. En ocasións combina esta con outros materiais e técnicas como a pintura, a fotografía, ou os gravados dixitais (que pon en valor como material artístico a través dun espírito innovador vinculado a vangarda europea aínda que sen esquecer a tradición). Cultiva unha linguaxe emocional de tendencia abstractiva e sintética inspirada na natureza. A súa escultura durante os anos noventa se ramifica en tres vías: a paisaxe, a figura e o bodegón que en ocasións para algunhas pezas fusiónanse. Na súa obra resulta esencial o tratamento da materia —a textura e a cor— que afai a raspar, perforar, esmaltar, pintar etc., así como a procura da beleza. Asegura Toubes: «No traballo hai un propósito poético: o descubrimento e redescubrimiento a medida que a obra progresa».
Na Colección Afundación figuran tres esculturas do autor dos anos noventa. Na máis temperá, Sen título (1994), representa unha cabeza —moi característica do seu imaxinario— de trazos elementalizados, que evoca unha forma megalítica propia da súa terra de orixe, cun suxestivo acabado no que se aprecia a pegada do lume. En Noray (1998) o elemento náutico serve como base para crear unha misteriosa forma orgánica cunha serie de perforacións, presentes en moitas das súas obras, e cun acabado prateado. Nas dúas figuras que integran Lozas (1999), resalta o gran formato, as sensuais formas curvilíneas, así como o emprego da porcelana; todo iso posibles grazas aos medios do ECWC, onde ten á súa disposición fornos de dous metros. Craquelados, perforacións, irregularidades, aparecen nas superficies de acabado brillante e reforzan a expresividade da obra.
Bibliografía
ALÉN mar. A creatividade galega no novo mundo, Xunta de Galicia (Consellería de Cultura) y Arzobispado de Compostela, Santiago de Compostela, 1992.
AUCH, M.: Talking Ceramics. European Ceramics Work Centre, Oisterwijk, Países Bajos, 2016.
BARRO, T. y HEPBURN, T.: Xavier Toubes. Cerámicas y pinturas, Kiosko Alfonso, A Coruña, 1985.
COOPER, E.: Ten Thousand Years of Pottery, British Museum Press, Londres, 2002.
CORREDOIRA, P.: Cerámicas, Xunta de Galicia, Santiago de Compostela, 1997.
COUSAS, Casa da Parra – Xunta de Galicia, Santiago de Compostela, 1996.
DÍAZ PARDO, I. y BARRO, T.: Xavier Toubes. Obra reciente de una experiencia invernal en Sargadelos, Galería Sargadelos, Madrid, 1980.
DíAZ PARDO, I. y GOZÁLEZ-ALEGRE, A.: Tendencias. Cerámica Galega Actual, Xunta de Galicia, Santiago de Compostela, 1987.
ESPECTRAL. Obras das coleccións do CGAC, Centro Galego de Arte Contemporánea, Santiago de Compostela, 2010.
FUERA de serie. De la provocación a la ilusión, Museo de la Cerámica, Valencia, 2016.
GALICIA Escultura. Vinte anos, vinte escultores, Centro Torrente Ballester – Concello de Ferrol, Ferrol, 2002.
GARRIDO MORENO, A.: Escultura gallega contemporánea. La cerámica como punto de partida, Centro de Artesanía e Deseño de Galicia, Lugo, 2000.
LENS, X. M.: «Xavier Toubes», en Arte y Parte¸ nº 70, pág. 115, Madrid, 2007.
MODELO x armar. Arte en Galicia na colección CGAC, Centro Galego de Arte Contemporánea, Santiago de Compostela, 2017.
PARTÍCULAS, Factoría Compostela, Santiago de Compostela, 2011.
PÉREZ SÁNCHEZ-MONTAÑÉS, R.: Xavier Toubes: descricións sen lugar, Fundación Luís Seoane, A Coruña, 2005.
SMITH, R.: North Carolina Artist Exhibition, North Carolina Museum of Art, Raleigh, Carolina del Norte, 1987.
SOBRINO MANZANARES, M. L.: De Asorey a los noventa. Escultura moderna de Galicia, Auditorio de Galicia, Santiago de Compostela, 1997.
VV. AA.: Preliminar. I Bienal Nacional de las Artes Plásticas, Ministerio de Cultura. Dirección General de Bellas Artes, Archivos y Bibliotecas, Madrid, 1982.
VV. AA.: Celtic Vision, Centro Cultural Conde Duque, Madrid, 1986.
VV. AA.: Litoral, Kiosko Alfonso – Concello da Coruña, A Coruña, 1986.
VV. AA.: Panorama de la cerámica española contemporánea, Museo Español de Arte Contemporáneo, Madrid, 1986.
XAVIER Toubes: exquisitos nómadas, Kiosko Alfonso - Concello da Coruña, A Coruña, 1995.
XAVIER Toubes. Luz do Norte, Galería Marisa Marimón, Ourense, 1999.
XAVIER Toubes. Tras dos agros, Centro Galego de Arte Contemporánea, Santiago de Compostela, 2007.
XAVIER Toubes, en «Miraxes», TVG, Santiago de Compostela, 2007.