KAYDEDA

En realidade, o seu nome era José María Calzada Dalmases, aínda que popularizou o seu pseudónimo Kaydeda, ás veces co seu patronímico anticipándoo.

Autodidacta, multifacético, viviu amplamente en Galicia, ata o punto de que se adoitaba considerar galego, dada a súa afección e interese polo esotérico e lendario e ao seu aspecto de druída, ou mellor de rabino errante, hirsuta e cana a barba, grande e afiado o nariz, bailantes os olliños entrepechados tras os cristais duns lentes que case ocultaban a sempiterna viseira con que se cubría, ademais de apoiarse nun bastón que en principio foi dandismo, ata que realmente os seus moitos anos de moinante o fixo necesario.

Poeta, pintor, gravador, ensaísta de todo o imaxinable, comezou a expoñer en Compostela tras a Guerra Civil, en 1941, para seguir por España adiante e saltar a Sudamérica, Portugal e Italia.

Tamén escultor, foi galardoado no Concurso de Arte Sacra de Barcelona en 1964, no Salón do Touro, en Soria, en 1966 e no do Deporte en 1967. A el débeselle o monumento ao emigrante da Coruña. Así mesmo muralista, esta modalidade tena repartida por toda Cataluña, da Escola Sant Jordi da cal foi profesor. En Vigo expuxo polo menos dúas veces, nos anos setenta. Unha mostra notable foi a do Quiosco Alfonso, da Coruña, en 1997.

Rigorosamente informalista ás veces, surrealista as máis, expresionista e preocupado por utilizar materiais insólitos, Kaydeda podía levar aos seus soportes tanto cinzas ou sílices como fragmentos de espellos, cos que simulaba anxos refulxentes. O seu paisaxismo é conciso, apenas referenciado, mostrando terras ásperas, como calcinadas, desérticas, identificables como a visión de Salvador Rueda ou a de Francisco Farreras.

Na escultura é conciso, xeometrizante, no mundo de suxestións de Martín Chirino. Aínda que tamén pode aproximarse ao Picasso máis elementalizado, xa que as súas influencias son múltiples, aínda que á fin sempre imprime o seu selo persoal porque o seu talento e creatividade son inesgotables.

Vive a súa infancia en Ferrol e na Coruña, onde estableceu amizade con artistas notables como Labra, Lugrís, Tenreiro, Patiño, Molezún, Díaz Pardo e con escritores como Cela, Mariano Tudela, Cunqueiro e Raul Grien. Foi a súa compañeira durante anos a novelista catalá Carmen Kurtz, autora de deliciosos libros fantásticos para nenos e mozos, nos cales ten parte, sen dúbida, Kaydeda, nos alardes imaxinativos.

Home guadianesco, eternamente inquedo, aparecía e desaparecía, recordando sempre amizades vellas e traendo novos modos de entender a arte, dende o surrealismo ao Max Ernst ou Dalí, ata o construtivismo de Torres García ou o expresionismo de Guayasamin, con quen conviviu en Ecuador.

Obra, pois, heteroxénea, desigual, aínda que nunca vulgar ou anódina e con frecuencia, en verdade, sorprendente e interesante; malia que o home, a súa riquísima personalidade ou ampla cultura superaban as expresións plásticas, repartidas en museos e coleccións de medio mundo.